دکتر یاسمین جنوبی: آلزایمر به مرور حافظه و تواناییهای ذهنی دیگر مانند تفکر، استدلال و قضاوت فرد را تحت تأثیر قرار می دهد و فرد را در انجام وظایف روزانه زندگی با مشکل مواجه می‌کند. بیماری آلزایمر شایع ترین نوع دِمانس (اختلال شناخت و حافظه) است.

دمانس چیست؟

دِمانس یا اختلال شناخت و حافظه به شرایطی گفته می‌شود که بر اثر آن طی روندی آهسته و تدریجی، عملکرد های عالی مغز دچار آسیب شده و از بین می‌‌رود. معمولا افت حافظه نشانه ای است که سبب مراجعه فرد به پزشک می شود و علاوه بر آن نقایصی در چندین قلمرو شناختی مانند قدرت تفکر، تکلم، قضاوت، استدلال و ادراک دیده می‌شود.

بیماری آلزایمر موجب می شود بر روی سلول های ناحیه هیپوکامپ مغز (بخش حافظه) افراد مبتلا رسوبات پروتئینی به نام پلاک های آمیلوئید ایجاد شود. این پلاک ها نه تنها مانع از ارتباط بین سلول های عصبی می شود، بلکه باعث تخریب سلول های اطراف خود نیز خواهد شد. علاوه بر پلاک های آمیلوئید، کلافه های پیچیده دیگری با نام کلافه های نوروفیبریلاری در سلول های عصبی مغز به وجود می آید.

ازدیاد و رشد این ترکیب باعث از بین رفتن سلول های مغزی می شود. کاهش سطح بعضی از موادشیمیایی که پیام ها را بین سلول های عصبی منتقل می کند نیز باعث از بین رفتن ارتباط بین سلول ها می شود. تمام این موارد باعث کوچک شدن و آتروفی مغز می شود.

۱۰ علامت بیماری آلزایمر

نشانه های بیماری آلزایمر چیزی بیش از فراموشی های موقتی و ساده است. افرادی که به بیماری آلزایمر دچار می شوند، مشکلاتی را در برقراری ارتباط، یادگیری، تفکر و استدلال تجربه می کنند. این مشکلات بر وضعیت شغلی، فعالیت های اجتماعی و زندگی خانوادگی فرد تاثیر می گذارد.

انجمن جهانی آلزایمر ده علامت هشدار را تهیه کرده است تا به شما کمک کند تغییراتی را که در اثر بالا رفتن سن در حافظه ایجاد می شود از علائم بیماری آلزایمر افتراق دهید.

بین تغییرات معمول حافظه و علائم بیماری مرز مشخص و واضحی وجود ندارد. اگر فردی دچار تغییراتی در عملکرد و حافظه خود شد بهتر است به پزشک مراجعه کند . بنابر توصیه انجمن آلزایمر ایران، بهتر است در مورد این بیماری اطلاعاتی کسب کنند. همچنین افراد مبتلا به دمانس (اختلال شناخت و حافظه) و خانواده هایشان هر چه سریعتر مورد حمایت و مراقبت قرار گیرند .

 اختلال حافظه

اختلال حافظه، در حدی که در انجام فعالیتهای روزانه، مشکل ایجاد کند. افراد معمولی ممکن است یک قرار ملاقات، اسم همکار و یا شماره تلفن دوستی را فراموش کنند و سپس بخاطر آورند. اما فرد مبتلا به بیماری آلزایمر اغلب مسائل (بویژه مسائلی که اخیرا اتفاق افتاده) را فراموش می کند و هرگز هم بخاطر نمی آورد.

 مشکلات در انجام کارهای عادی

فرد پر مشغله ممکن است گهگاهی حواسش پرت شود. مثلاً هویجی راکه برای استفاده درکنار غذای اصلی پخته است، برروی اجاق گاز جاگذارده، تا پایان غذا هم بخاطر نیاورد.اما فرد مبتلا بتدریج توانائی پخت غذا (به شیوه سابق) را ازدست میدهد وگاهی نیز فراموش میکند که غذا خورده است.

ضعف بیان

برای همه افراد پیش میآید که در پیدا کردن لغات مناسب دچار مشکل شوند. ولی فرد مبتلا به بیماری آلزایمر گاهی کلمات ساده را ازیاد برده و لغات نامناسب جایگزین میکند. درنتیجه جملات او نامفهوم می شوند. اشتباهات دستوری و ناتوانی دنبال کردن یک موضوع از دیگر نشانه هاست.

گم کردن زمان و مکان

بطور طبیعی گاهی اوقات ممکن است افراد مواردی را از یاد ببرند. مثلاً روزهای هفته، تاریخ روز و یا مقصدشان را فراموش کنند ولی دوباره با تمرکز بیاد بیاورند. فرد مبتلا به بیماری آلزایمر ممکن است در خیابان راه خود را گم کند. نداند که چگونه به آنجا رفته است و یا نتواند از آنجا راه خانه خود را دوباره پیدا کند.

ضعف یا کاهش قضاوت

ممکن است فردمبتلا به بیماری عفونی مراجعه به پزشک را به تعویق بیاندازند ولی بالاخره اینکار را انجام میدهد. اما فرد مبتلا بهبیماری آلزایمر نه مشکلاتش را درک می کند و نه مراجعه به پزشک را ضروری می داند. همچنین اختلال در تصمیم گیریهای ساده (مانند پوشیدن لباس های زمستانی در گرمای تابستان) از دیگر علائم هشداردهنده است.

مشکلات در تفکر ذهنی

گاه و بی‌گاه ممکن است افراد رسیدگی به حساب های مالیشان را مشکل بدانند. اما فرد مبتلا به بیماری آلزایمر به تدریج ارقام را فراموش می‌کند و نمی‌داند با آنها چکار کند.

جابجا گذاشتن اجسام

هر کسی ممکن است که موقتاً کلید یا کیف پولش را سر جایش نگذارد. ولی فرد مبتلا به بیماری آلزایمر ممکن است اجسام را در جاهای نامربوط بگذارد. مثلاً گذاشتن اتو در فریزر و یا ساعت مچی در قندان.

تغییرات در حالات و رفتار

همه ممکن است گهگاهی غمگین و یا بد خلق باشند. اما در فرد مبتلا به بیماری آلزایمر خُلق بیمار میتواند سریعاً‌ تغییر کند. حتی وی بی هیچ دلیل، آرامشش به اشک و خشم تبدیل شود.

اختلال در درک تصاویر

 اختلال در درک تصاویر و تشخیص اندازه و فاصله آن ها:مثلا از پله ها بالا می رود اما نمی تواند ارتفاع پله ها را تخمین بزند

از دست دادن انگیزه

به طور طبیعی افراد گاهی از کار خانه، فعالیت‌های شغلی و یا وظایف اجتماعی خسته می‌شوند. ولی در نهایت و پس از کمی استراحت دوباره انگیزه های خود را با می یابند. اما فرد مبتلا به بیماری آلزایمر ممکن است نسبت به وقایع و رویدادهای محیط زندگی و خانواده اش کاملاً ‌بی تفاوت بنظر آید.

اقدامات لازم بعد از تشخیص آلزایمر

حتی اگر از قبل انتظار دریافت تشخیص دمانس برای خود را داشته اید، شنیدن این خبر ممکن است شما و اطرافیانتان را وحشتزده کرده و اوقاتی پراضطراب و ناراحت کننده را ایجاد کند . به یاد داشته باشید که ابتلاء به دمانس به معنای پایان زندگی نیست. شما هنوز می توانید بسیاری از کارها را انجام دهید.

 برای اینکه زندگی هم اکنون و در آینده آسانتر و لذت بخش تر باشد،برای  آینده خود برنامه ریزی کنید و نوع درمان و مراقبتی که مایل هستید در آینده داشته باشید را در وصیت نامه ای مشخص نمائید. چون در آینده شاید نتوانید خواسته های خود را بیان نمائید.

عوامل خطر در آلزایمر 

• سن بالای ۶۵ سال
• سکته مغزی
• سابقه خانوادگی(وراثت)
• بیماری های عروق کرونر قلب
•  سطح تحصیلات پایین
•  افزایش کلسترول خون
•  سابقه افسردگی
• کمبود ویتامین و اسید فولیک
• کمبود فعالیت های فیزیکی و ورزش
•  مصرف دخانیات
• سابقه ضربه شدید به سر
• استرس های روانی اجتماعی مانند بازنشستگی و فوت همسر
• سموم موجود در محیط زیست

مراحل بیماری آلزایمر 

 اولیه: علائم بیماری به صورت تدریجی ظاهر می شود و زمان دقیق شروع این مرحله را نم توان مشخص کرد که مشهود ترین نقص از دست رفتن حافظه کوتاه مدت است که به شکل فراموش کردن اتفاقات اخیر و ناتوانی در یادگیری جدید است.

میانی: در این مرحله توسط پزشک، بیماری تشخیص داده می شود و علائم بیماری به حدی اشکار است که بر زندگی اجتماعی، شغلی و انجام فعالیت های روزمره بیمار اثر می گذارد.

مرحله پایانی (پیشرفته) : بیمار کاملا وابسته به مراقبان است. توانایی سخن گفتن ندارد. بی تفاوتی و خستگی مفرط شایع می شود و بیمار زمین گیر شده و قادر به تغذیه نیست. علت مرگ در این مرحله اغلب عامل بیرونی مانند عفونت زخم بستر و سینه پهلو است و نه از خود بیماری آلزایمر

 پیشگیری از آلزامیر 

  روش قطعی برای پیشگیری شناخته نشده است اما هر اقدامی باید از میانه زندگی شروع شود. برخی روش های پیشگیری عبارتند از:

• مصرف آنتی اکسیدان ها
• مصرف غذاهای سرشار از ویتامین E که باعث مهار ورود رادیکال های آزاد به سلول های مغزی می شوند
• ورزش و پیاده روی
• خواب مناسب و کافی
• انجام محاسبات ریاضی
• اصلاح عوامل خطر قلبی عروقی و دارو های ضدالتهاب