دکتر یاسمین جنوبی: افرادی که از نظر ژنی استعداد ابتلا به صرع را دارند با ازدواج های فامیلی و غلیظ تر و خالص تر شدن ژنها، زمینه بروز و روشن شدن صرع در آنها بیشتر می شود. در بیماری صرع حدود ۵۰۰ ژن بطور مستقیم و غیر مستقیم نقش دارند که بیشتر آنها در کانال های یونی سلول های عصبی و گیرنده های مهارکننده و تحریک کننده سیستم عصبی قرار دارند.

هر چقدر  تنوع ژنی بیشتر شود و ازدواج های فامیلی به سمت ازدواج های دورتر سوق داده شود ژنها نیز رقیق تر می شوند و از بروز بیماری صرع و فعال شدن ژنهای معیوب پیشگیری می شود.

انواع تشنج و حمله صرع

انواع مختلفی از صرع و تشنج وجود دارد، بنابراین دانستن علائم و نشانه ها و بهترین راه های مقابله با این اختلال بسیار مهم است. در این مطلب به مهم‌ترین انواع صرع اشاره می‌کنیم.

صرع جنرالیزه

این نوع صرع که به آن صرع جنرال یا صرع عمومی هم گفته می‌شود، هر دو نیمکره مغزی را درگیر می‌کند. دو نوع مهم صرع جنرالیزه را با هم مرور می‌کنیم.

حمله صرع ابسانس

این نوع صرع که به عنوان صرع پتی‌مال، صرع غیابی یا صرع غایب هم نامگذاری شده است، یکی از انواع صرع جنرالیزه به شمار می‌رود. پلک زدن بسیار سریع یا خیره ماندن در هوا (بدون تمرکز روی جسمی مشخص) از علائم شاخص صرع ابسانس هستند.

حمله صرع تونیک-کلونیک یا تشنج

این نوع صرع که به آن صرع گراندمال هم گفته می‌شود، شناخته‌شده‌ترین نوع صرع به شمار می‌رود. علائم شاخص صرع تونیک-کلونیک تشنج است و علائم آن عبارتند از:

• فریاد بلند به ویژه در ابتدای حمله
• از دست دادن هشیاری
• به زمین افتادن
• حرکات سریع عضلات یا گرفتگی عضلات

پس از اتمام تشنج، فرد ممکن است به‌شدت احساس خستگی کند.

صرع کانونی

صرع کانونی با نام‌های صرع پارشیال یا صرع فوکال هم خوانده می‌شود. در صرع کانونی، همه مغز درگیر نیست و فقط ناحیه یا کانون خاصی از مغز باعث ایجاد علائم صرع می‌شود. سه نوع مهم صرع کانونی را با هم مرور می‌کنیم.

صرع کانونی ساده

در این نوع صرع، ناحیه کوچکی از مغز درگیر فعالیت الکتریکی بیش از حد سلول‌های عصبی می‌شود.

علائم مهم صرع کانونی ساده ممکن است به صورت یک حرکت ناگهانی و کوتاه در بدن یا به صورت تغییراتی در یکی از حواس بدن ظاهر شود، مانند حس ناگهانی یک بو یا طعم عجیب.

صرع کانونی مرکب

این نوع صرع که صرع فوکال مرکب هم نامیده می‌شود، شخص را دچار گیجی و منگی می‌کند. فرد مبتلا، در هنگام حمله صرع برای حدود چند دقیقه توانایی پاسخ دادن به پرسش‌ها یا امکان یافتنِ جهت و درک موقعیت خود را ندارد.

صرع جنرالیزه ثانویه

این نوع صرع در یک ناحیه خاص مغز آغاز می‌شود اما در ادامه، هر دو طرف مغز را درگیر می‌کند. به عبارت دیگر، فرد در ابتدا علائم صرع کانونی را از خود نشان می‌دهد و به دنبال آن، تشنج همه بدن (علامت صرع جنرالیزه) را تجربه می‌کند.

علائم صرع 

علائم معمولاً شامل غش، سرگیجه، اسپاسم عضلانی و انقباض است. صرع، که گاهی اوقات اختلال تشنج نامیده می‌شود. زمانی رخ می‌دهد که مغز فعالیت غیرطبیعی را طی می‌کند که باعث تشنج می‌شود. تشنج شاخص اصلی صرع است که هر قسمت از چند ثانیه تا چند دقیقه طول می کشد. صرع به طرق مختلف افراد را تحت تاثیر قرار می دهد و ممکن است منجر به حرکت ناخواسته در یک طرف بدن، هر دو طرف شود یا اصلاً حرکتی نداشته باشد.

علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• سردرگمی موقت
• خیره شدن به یک نقطه (مانند این‌که طلسم شده باشد)
• ماهیچه‌های سفت
• حرکات و تکان‌های غیرقابل کنترل بازوها و پاها
• سفید شدن چشم‌ها
• کف بر لب آوردن در حین لرزش
• از دست دادن هوشیاری یا آگاهی
• علائم روانشناختی، مانند: ترس، اضطراب یا دژاوو

علائم بسته به نوع تشنج متفاوت است. در بیشتر موارد، فرد مبتلا به بیماری صرع هر بار به همان نوع تشنج قبلی خود مبتلا می‌شود. بنابراین علائم از این نظر در هر فرد مشابه خواهد بود.

صرع و ازدواج و بارداری

موضوع ازدواج چالش دائمی این بیماران و به طور کلی همه افرادی است که دچار  بیماری‌های مزمن هستند. بیماران مبتلا به صرع و همه افرادی که گرفتار بیماری‌های مزمن هستند برای آغاز زندگی مشترک حتما باید این مسئله را مدنظر قرار دهند و  به همسر آینده خود قبل از ازدواج اعلام کنند که بیمار بوده و باید دارو مصرف کنند.

کتمان بیماری سبب اختلال در زندگی مشترک پس از ازدواج می‌شود. این بیماری می‌تواند در صورت در نظر نگرفتن تمهیداتی حین بارداری می تواند سبب آسیب به جنین شده و با تاثیر دربافت مغزی باعث متولد شدن نوزادی ناقص خواهد شد.

ابتلاء نوزاد به صرع

ریسک اختلال مغزی در جنین که مادری مبتلا به صرع دارد ۵ تا ۲۰ درصد است. در صورتی که برای مادر تمهیدات دارویی در نظر گرفته شود و داروها به موقع مصرف شود احتمال آسیب به جنین بسیار کم خواهد شد که این موضوع با مدیریت پزشک امکان پذیر است.

زندگی با بیماری صرع

زندگی با این بیماری ممکن است چالش هایی فراتر از آنچه دیگران تجربه می کنند ایجاد کند. در حالی که هیچ درمانی برای صرع وجود ندارد، با درمان مناسب و با دانستن اینکه در صورت تشنج چه باید کرد، اکثر افراد مبتلا به بیماری صرع زندگی کامل و سالمی دارند.

داروهایی که برای جلوگیری از تشنج صرع استفاده می‌شوند برای نیمی از بیماران کاملاً مؤثر هستند. برای ۳۰ درصد دیگر از بیماران صرع، این داروها تعداد دفعات تشنج را بسیار کاهش می دهند. برای بقیه بیمارانی که به دارو پاسخ نمی دهند، جراحی ممکن است مفید باشد. اگر داروهای ضد صرع بی اثر باشند، ممکن است برای کودکان رژیم کتوژنیک توصیه شود.

اگرچه یک زندگی عادی با صرع امکان پذیر است، برخی از افراد مبتلا به این بیماری با خطر بیشتری برای مرگ زودهنگام روبرو هستند. این امر ممکن است بسته به علت تشنج، مانند زمانی که تومور یا سکته مغزی باعث تشنج می شود، که خطر مرگ زودهنگام را افزایش می دهد، بیشتر باشد.

همچنین ممکن است به دلیل افتادن یا صدمات ناشی از تشنج باشد. خطر دیگر مرگ زودهنگام در افراد مبتلا به صرع تنها در افرادی که تشنج آنها پنج دقیقه یا بیشتر طول می کشد، با آن مواجه است. این وضعیت، وضعیت صرع، گاهی اوقات نتیجه توقف ناگهانی داروی ضد تشنج است.