دکتر یاسمین جنوبی: آلزایمر، شایع‌ترین نوع زوال عقل (دمانس) است که در آن، حافظه، رفتار، تکلم، درک مطلب و به طور کلی عملکرد شناختی بیمار دچار مشکل می‌شود. هر چند این بیماری در زن و مرد دیده می‌شود، اما در زنان شایع تر است.

علل ایجاد آلزایمر 

علت اصلی بروز آلزایمر هنوز به طور دقیق شناخته نشده است اما برخی عوامل زمینه ساز ابتلا به آن هستند. از جمله:

• افزایش سن،
• سابقه خانوادگی و ارثی
• ژن‌ها
• آسیب‌دیدگی‌های شدید از ناحیه سر در گذشته،
• سبک زندگی
• استرس
• افسردگی

آلزایمر چه قدر شایع است؟

در دنیا هر سه ثانیه یک نفر به بیماری آلزایمر و دمانس مبتلا می‌شود. در حال حاضر در جهان بیش از ۵۵ میلیون نفر به بیماری آلزایمر مبتلا هستند و تا سال ۲۰۳۰ این تعداد به بیش از ۷۸ میلیون نفر افزایش خواهد یافت. براساس اعلام انجمن آلزایمر ایران، آخرین گزارش شیوع ابتلا به دمانس در ایران نشان می‌دهد که در هر ۷ دقیقه یک نفر به آن مبتلا می‌شود.

علائم آلزایمر 

علائم هشداردهنده ابتلا به آلزایمر را می‌توان به چند دسته تقسیم کرد:

حافظه

مشکلات حافظه شامل دشواری در یادآوری، فراموشی،‌ تکرار سوالات به طور مداوم، قراردادن اشیاء در جاهای نامرتبط، گم شدن در مکان‌های آشنا، فراموشی تدریجی نام افراد و اعضای خانواده است؛ ‌افراد معمولی ممکن است یک قرار ملاقات، اسم همکار و یا شماره تلفن دوستی را فراموش کنند و سپس بخاطر آورند اما فرد مبتلا به بیماری آلزایمر اغلب مسائل به ویژه مسائلی که اخیراً اتفاق افتاده را فراموش می‌کند و هرگز هم به خاطر نمی‌آورد.

تمرکز

ناتوانی در انجام همزمان چندکار از جمله علائم ابتلا به آلزایمر است. فرد پرمشغله ممکن است گاهی حواسش پرت شود اما فرد مبتلا به آلزایمر به تدریج توانایی پخت غذا به شیوه سابق را ازدست میدهد وگاهی نیز فراموش می‌کند که غذا خورده است.

قضاوت و تصمیم‌گیری

فرد مبتلا به بیماری آلزایمر نه مشکلاتش را درک می‌کند و نه مراجعه به پزشک را ضروری می‌داند. همچنین اختلال در تصمیم گیری‌های ساده مانند پوشیدن لباس‌های زمستانی در گرمای تابستان از دیگر علائم هشداردهنده است.

سایر علائم آلزایمر

• پرخاشگری
• افسردگی
• تغییر در خلق وخو و ساعات خواب
• انزوا،
• هذیان
• عدم اعتماد به دیگران
• مشکل در انجام عادات و امور روزمره

عوامل خطر در بروز آلزایمر 

عوامل خطر بروز بیماری، به خودی خود علت بیماری نیستند بلکه احتمال ابتلا به آلزایمر را بالا می‌برند. به طور کلی می‌توان عوامل خطر ابتلا به آلزایمر را به دو دسته عوامل تغییرپذیر و تغییرناپذیر تقسیم بندی کرد.

اگرچه زوال عقل بخشی از روند سالمندی نیست ولی افزایش سن، یک عامل مهم در بروز آن به شمار می‌رود به عنوان مثال بعد از ۶۵ سال خطر ابتلا به بیماری آلزایمر هر ۵ سال تقریبا دو برابر می‌شود.

زنان بیش از مردان در خطر ابتلا به بیماری آلزایمر قرار دارند. هنوز دلایل آن مشخص نیست ولی عواملی چون عمر طولانی‌تر ازمردان، تغییرات سطح هورمون‌ها در طول زندگی و ضعف قوای جسمانی و دیگر مشکلات سلامتی می‌توانند دراین امرنقش داشته باشند.

مسائل ژنتیکی نیز در بروز بیماری نقش دارند؛ سه ژن، مستقیماً در ایجاد بیماری آلزایمر نقش اساسی دارند؛ اگر در فردی تغییری در هر یک از این ژن‌ها رخ دهد، قبل از سن ۶۵ سالگی به بیماری آلزایمر از نوع خانوادگی مبتلا خواهد شد.

بسیاری از عوامل ابتلا به بیماری، با تغییر سبک زندگی قابل رفع شدن هستند که برخی از آن‌ها عبارتند از:

فشار خون

افرادی که در میان سالی به فشار خون بالا مبتلا می‌شوند احتمالاً بیش از افرادی که فشار خون طبیعی دارند به دمانس مبتلا می‌شوند زیرا فشار خون بالا بر قلب، عروق و گردش خون اثرات مخرب دارد.

مصرف دخانیات و الکل

شواهد نشان می‌دهد که مصرف سیگار و دخانیات تا ۴۵ درصد خطر ابتلا به زوال عقل را افزایش می‌دهد. مصرف الکل نیز خطر ابتلا به آلزایمر را افزایش می‌دهد.

سطح سواد پایین

خطر ابتلا به زوال عقل در افرادی که تحصیلات متوسطه را تکمیل نکرده‌اند شایع‌تر است زیرا افرادی که از تحصیلات بالاتری برخوردار هستند حجم شناختی بیشتری را ذخیره کرده‌اند و درواقع افراد تحصیل کرده در طول زندگی از مغز خود بیشتر و به صورت مداوم استفاده می‌کنند و شاید از این طریق سلول‌های مغز در مقابل تخریب و زوال عقل محافظت شوند.

درمان آلزایمر 

در حال حاضر درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد اما روشهای درمانی که نشانه‌هایی از امید را نوید می‌دهد وجود دارد تحقیقات برای یافتن علت بیماری با جدیت در حال انجام است و یک روز هدف نهایی یافتن درمان قطعی و یا پیشگیری از بیماری تحقق پیدا خواهد نمود.

مراجعه به متخصص مغز و اعصاب در جهت دریافت درمان دارویی توصیه می‌شود. انجام برخی فعالیت‌ها مانند ورزش، پیاده روی و … نیز می‌توانند در تعدیل هر چه بیشتر علائم بیماری به مبتلایان آلزایمر کمک کنند.