چه چیزی اختلال حرکتی محسوب می شود؟
اختلالات حرکتی گروهی از بیماری های عصبی است که باعث حرکات غیر طبیعی در افراد می شود. بیماریهای حرکتی یا اختلالات حرکتی به معنای گانگلیون بازال یا بیماریهای اکستراپیرامیدال میباشد.
هر حرکت بدنی که انجام می دهید، از بلند کردن پا گرفته تا حرکت دادن فک و زبان، شامل ارتباط پیچیده ای بین بخش های عصبی می شود:
- سیستم عصبی مرکزی (مغز و نخاع شما).
- اعصاب حرکتی
- ماهیچه های اسکلتی.
آسیب یا عملکرد نادرست نواحی از مغز که حرکت را کنترل می کنند منجر به اختلال حرکتی می شود. چندین اختلال حرکتی مختلف وجود دارد و شدت آنها متفاوت است. برخی از آنها فقط یک ناحیه از بدن را تحت تاثیر قرار می دهند، در حالی که برخی دیگر می توانند بیشتر قسمت های بدن شما را تحت تاثیر قرار دهند. برخی ممکن است با برخی از وظایف مانند نوشتن تداخل داشته باشند، در حالی که برخی دیگر می توانند منجر به مشکلاتی در راه رفتن و تحرک شوند.
حرکات غیرطبیعی ممکن است تنها بخشی از یک بیماری باشد، مانند لرزش اساسی. یا می توانند یکی از چندین علامت یا سندرم مانند بیماری پارکینسون (PD) باشند. علاوه بر این، برخی از اختلالات حرکتی می تواند هم به خودی خود یک بیماری باشد و هم نشانه ای از شرایط دیگر، مانند میوکلونوس.
نکته حائز اهمیت این است که شرایطی که منجر به عدم تحرک (مانند فلج) یا ضعیف شدن عضلات (مانند دیستروفی عضلانی) می شود، حتی اگر بر تحرک تأثیر بگذارد، اختلال حرکتی محسوب نمی شود. اختلالات حرکتی باعث حرکات غیر طبیعی و ناخواسته می شود.
انواع حرکات غیر طبیعی کدامند؟
دو نوع اصلی از حرکات غیر طبیعی وجود دارد:
- حرکت هایپرکینتیک
- حرکت هیپوکینتیک
اختلال حرکتی می تواند هر دوی اینها یا فقط یکی را داشته باشد.
حرکت هایپرکینتیک
اختلالات حرکتی هیپرکینتیک شامل افزایش حرکت است. «Hyper» به معنای «بالا» یا «فراتر» و «سینتیک» به معنای «حرکت» است. می تواند بر حرکت ارادی (اعمالی که انتخاب می کنید) تأثیر بگذارد یا باعث حرکت غیرارادی (اعمالی که خارج از کنترل هستند) شود.
انواع حرکت هایپرکینتیک عبارتند از:
آکاتیسیا: آکاتیزیا به دلیل بی قراری درونی نشستن یا ثابت ماندن را دشوار می کند. آکاتیزیا با استفاده از انواع خاصی از داروها، به ویژه داروهای ضد روان پریشی (نورولپتیک) همراه است.
آتاکسی: آتاکسی زمانی است که در هماهنگی با مشکل مواجه میشوید که باعث میشود به روشی نامشخص، ناهنجار یا حتی ناشیانه حرکت کنید. آتاکسی می تواند یک بیماری یا علامت بیماری دیگری باشد. به عنوان یک علامت بسیار شایع تر است.
کره، آتتوز و بالستیک: کره یک اختلال حرکتی است که باعث حرکات غیرارادی و غیرقابل پیش بینی ماهیچه می شود. این اختلال می تواند باعث شود به نظر برسید که در حال رقصیدن، بی قراری یا بی قراری هستید. در بیماری هانتینگتون شایع است. آتتوز یک جریان مداوم از حرکات آهسته، پیچشی یا چرخان مانند است که معمولاً دست ها و پاهای شما را درگیر می کند. بالیسم معمولاً شامل حرکات شدیدتر است، مانند پرت کردن شدید یک دست یا پا.
دیستونی: دیستونی انقباضات مداوم یا متناوب عضلانی است که باعث حرکات یا وضعیت های غیر طبیعی و اغلب تکراری می شود. دیستونی یکی از علائم شایع فلج مغزی و چندین بیماری تخریب کننده عصبی است.
میوکلونوس: میوکلونوس انقباض یا تکان دادن ماهیچه کوتاه و غیرارادی است. افرادی که انقباضات میوکلونیک یا تکانها را تجربه میکنند، ماهیچههایی دارند که به طور غیرمنتظرهای سفت میشوند (میوکلونوس مثبت) یا شل میشوند (میوکلونوس منفی).
اسپاستیسیته: اسپاستیسیتی اختلالی در الگوهای حرکتی عضلانی است که باعث میشود عضلات خاصی در هنگام حرکت یا حتی در حالت استراحت به یکباره منقبض شوند. با حرکت تداخل می کند و همچنین می تواند بر گفتار و نحوه راه رفتن شما (راه رفتن) تأثیر بگذارد.
کلیشه ها (حرکات کلیشه ای): کلیشه ها حرکات پیچیده و معمولاً دو طرفه (هر دو طرف بدن شما) هستند. آنها طرح دار هستند و هر بار یکسان یا بسیار شبیه به نظر می رسند. به عنوان مثال می توان به تکان دادن، تکان دادن دست، قدم زدن و فشردن بدن اشاره کرد. کلیشه ها می تواند یکی از ویژگی های بسیاری از بیماری ها، از جمله اختلال طیف اوتیسم و سندرم رت باشد.
تیک ها: تیک ها حرکات طرح دار، تکراری و غیر ریتمیک هستند. تیک های ساده کوتاه هستند و مجموعه کوچکی از عضلات را درگیر می کنند. به عنوان مثال می توان به پلک زدن، خراشیدن صورت، تکان دادن سر، پاک کردن گلو و غرغر کردن اشاره کرد. تیک های پیچیده ممکن است بیشتر طول بکشد و عضلات بیشتری را درگیر کند.
لرزش: لرزش شامل لرزش یا حرکات غیر ارادی است. حرکات ممکن است در یک یا چند قسمت از بدن باشد. لرزش زمانی اتفاق می افتد که عضلات شما مکرراً با هم همکاری کنند
حرکت هیپوکینتیک
اختلالات حرکتی هیپوکینتیک شامل کاهش یا آهسته حرکت است. “Hypo” به معنای “زیر” است. به طور کلی بر حرکت ارادی تأثیر می گذارد. پارکینسونیسم نوع اصلی حرکت هیپوکینتیک است. این یک اصطلاح کلی است که به شرایط مغزی اشاره دارد که باعث کندی حرکات، سفتی (سفتی)، لرزش یا اختلال در تعادل می شود.
پارکینسونیسم عصبی معمولاً با بیماری پارکینسون اتفاق میافتد، اما میتواند یکی از ویژگیهای شرایط زیر نیز باشد:
- آتروفی سیستم چندگانه
- دژنراسیون کورتیکوبازال.
- فلج فوق هسته ای پیشرونده
- زوال عقل بدن لوی
پارکینسونیسم همچنین می تواند به دلیل آسیب های مکرر سر، مواد سمی، استفاده از داروهای روانپزشکی و کمبود جریان خون در مناطق خاصی از مغز ایجاد شود.
برادیکینزی یکی دیگر از حرکات هیپوکینتیک است. این شامل کندی حرکت و سرعت یا تردیدهای پیشرونده یا توقف در حین ادامه حرکات است. این یکی از علائم اصلی بیماری پارکینسون است.
انواع اختلالات حرکتی چیست؟
چندین اختلال حرکتی وجود دارد. برخی عبارتند از:
لرزش اساسی: لرزش اساسی باعث می شود قسمت هایی از بدن شما به طور غیرقابل کنترلی تکان بخورد. معمولاً دستها و بازوهای شما را درگیر میکند، اما میتواند روی سر، صدا و سایر اعضای بدن شما نیز تأثیر بگذارد.
بیماری هانتینگتون: بیماری هانتینگتون یک بیماری ژنتیکی است که بر مغز شما تأثیر می گذارد و باعث ایجاد حرکات ناپایدار و غیرقابل کنترل (کره) در دست ها، پاها و صورت شما می شود. علائم با گذشت زمان بدتر می شوند.
آتروفی سیستم چندگانه (MSA): MSA یک بیماری نادر است که باعث بدتر شدن مناطق خاصی از مغز می شود. ممکن است باعث آتاکسی و پارکینسونیسم شود.
بیماری پارکینسون: بیماری پارکینسون یک اختلال مغزی است که باعث حرکات ناخواسته یا غیرقابل کنترل و مشکل در تعادل و هماهنگی می شود. همچنین باعث زوال شناختی (ذهنی) می شود.
اختلال حرکت دوره ای اندام (PLMD): PLMD شامل حرکات مکرر اندام است که در طول خواب رخ می دهد و ممکن است باعث اختلال در خواب شود. حرکات اندام معمولاً اندام تحتانی شما را شامل می شود که شامل امتداد انگشت شست پا و خم شدن مچ پا، زانو و لگن شما می شود.
فلج فوق هسته ای پیشرونده (PSP): PSP یک اختلال عصبی نادر است که به نواحی خاصی از مغز آسیب می رساند. این بر نحوه راه رفتن، فکر کردن، قورت دادن و حرکت چشمان شما تأثیر می گذارد.
سندرم پای بیقرار (RLS): RLS یک اختلال خواب است که باعث میشود پاها (و حتی بازوها یا بدنتان) میل شدید و اغلب مقاومتناپذیر را به حرکت درآورد. همراه با سایر احساسات در اندام های شما مانند کشیدن، خزش، کشیدن، ضربان، خارش، درد، سوزش یا خزیدن رخ می دهد.
سندرم رت: سندرم رت یک بیماری ژنتیکی نادر است که بر گفتار، استفاده هدفمند از دست و هماهنگی تأثیر می گذارد.
دیسکینزی دیررس: دیسکینزی دیررس می تواند ناشی از مصرف داروهای ضد روان پریشی (نورولپتیک) برای چندین سال باشد. می تواند باعث ایجاد تیک های غیر ارادی صورت شود. همچنین می تواند باعث حرکات غیرقابل کنترل مانند لب زدن شود.
سندرم تورت: سندرم تورت یک اختلال عصبی است که بر مغز و اعصاب تأثیر می گذارد. باعث ایجاد حرکات یا صداهای ناگهانی (تیک) می شود و با اضطراب، ADHD و اغلب اختلال وسواس فکری- جبری همراه است.
بیماری ویلسون: بیماری ویلسون یک بیماری ژنتیکی نادر است که زمانی اتفاق میافتد که بدن بیش از حد مس، به ویژه در کبد و مغز جمع میکند. می تواند باعث سفت شدن عضلات، لرزش و حرکات کنترل نشده شود.
شایع ترین اختلال حرکتی
دو نوع شایع ترین اختلال حرکتی بیماری پارکینسون و لرزش اساسی هستند.
علائم اختلالات حرکتی چیست؟
علائم اختلالات حرکتی بسیار متفاوت است. تمام اختلالات حرکتی باعث حرکات غیر طبیعی می شود. برخی از اختلالات حرکتی علائم دیگری مانند تفکر و تغییرات خلقی دارند. به طور کلی، علائم و نشانه های اختلالات حرکتی عبارتند از:
- اپیزودهای حرکت کنترل نشده، مانند پرش، اسپاسم، لرزش، تکان، چرخش و لرزش.
- مشکلات هماهنگی و تعادل.
- مشکل در برخی از کارهای حرکتی، مانند نوشتن، بلع یا صحبت کردن.
- مشکل در راه رفتن یا تغییر در راه رفتن.
- سفتی اندام و تنه
حرکات غیر طبیعی می تواند یک یا چند قسمت از بدن شما را تحت تاثیر قرار دهد، از جمله:
- اندام.
- دست و انگشتان.
- پا و انگشتان پا.
- عضلات صورت.
- سر و گردن.
- تنه و وضعیت بدن.
- صدا.
چگونه بفهمم که اختلال حرکتی دارم؟
همه ما گاهی حرکات غیرقابل کنترلی مانند انقباضات تصادفی عضلانی، تکانهای هیپنیک یا سکسکه را تجربه میکنیم. با این حال، علائم غیر معمول یا مداوم ممکن است نشانهای از اختلال حرکتی باشد. اگر متوجه تغییر مداوم در حرکات خود یا فرزندتان شدید، مهم است که برای تشخیص و درمان به پزشک مراجعه کنید.
علت اختلالات حرکتی چیست؟
به طور کلی، اختلالات حرکتی ناشی از آسیب یا عملکرد نادرست بخشهای خاصی از مغز است که حرکت را کنترل میکنند، از جمله:
قشر حرکتی اولیه: قشر حرکتی اولیه نواری از بافت مغز در لوب پیشانی است. آسیب به قشر حرکتی اولیه می تواند منجر به اسپاسم، میوکلونوس و مشکلات حرکات حرکتی ظریف شود.
غدههای قاعدهای: غده های قاعده ای از این نظر دارای اهمیت هستند که نقش مهمی در عمل کنترل حرکتی ایفا می کنند. هسته های این ناحیه به دلیل ارتباطاتی که با هم و دیگر قسمت های مغز دارند، در کنترل حرکت شرکت می کنند، اگرچه پیام مستقیم به طناب نخاعی جهت کنترل حرکتی نمی دهند. آسیب به عقده های پایه می تواند منجر به کره، آتتوز، دیستونی و پارکینسونیسم شود.
مخچه: مخچه حرکات را هماهنگ می کند، به اندام کمک می کند تا نرم و دقیق حرکت کند و به حفظ تعادل کمک می کند. آسیب به این قسمت از مغز باعث از دست دادن هماهنگی می شود.
تالاموس: تالاموس یک ساختار تخم مرغی شکل در قسمت عمیقتر مغز است. آسیب به تالاموس می تواند باعث لرزش و اختلالات حرکتی شود.
چندین موقعیت می تواند منجر به آسیب به این مناطق شود، از جمله:
- شرایط ژنتیکی و جهش.
- آسیب تروماتیک مغز.
- عفونت ها
- سموم
- اختلالات متابولیک اکتسابی یا ارثی.
- سکته مغزی و بیماری های عروقی.
- عوارض دارویی.
برخی از اختلالات حرکتی یک علت واحد دارند که پزشک می توانند آن را شناسایی کنند. اما در بسیاری از موارد، این شرایط ناشی از عوامل متعددی است. برخی از اختلالات حرکتی دلایل ناشناخته ای دارند.
اختلالات حرکتی چگونه تشخیص داده می شود؟
از آنجایی که اختلالات حرکتی اغلب پیچیده هستند و شرایط دیگر را تقلید می کنند، پزشک احتمالاً آزمایش های متعددی را برای تشخیص انجام می دهد. ابتدا با یک شرح حال دقیق، معاینه فیزیکی و یک معاینه عصبی شروع می کنند. بر اساس علائم، ممکن است هر یک از این آزمایش ها را تجویز کنند:
- آزمایش خون برای کمک به تشخیص انواع خاصی از اختلالات حرکتی یا رد علل دیگر.
- الکترومیوگرافی (EMG) برای ارزیابی سلامت عضلات و اعصاب کنترل کننده آنها.
- الکتروانسفالوگرافی (EEG) برای بررسی فعالیت الکتریکی مغز
- سوراخ کمری برای تجزیه و تحلیل مایع مغزی نخاعی.
- بیوپسی عضله برای تمایز بین شرایط عصبی و عضلانی.
- مطالعه هدایت عصبی برای اندازه گیری جریان الکتریکی از طریق یک عصب قبل از رسیدن به عضله.
پزشک همچنین اغلب از تست های تصویربرداری برای کمک به تشخیص اختلالات حرکتی استفاده می کنند. آنها ممکن است به مغز، نخاع یا اعصاب شما نگاه کنند. این آزمایشات ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- توموگرافی کامپیوتری (CT).
- تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI).
اختلالات حرکتی چگونه درمان می شوند؟
درمان اختلالات حرکتی بر اساس نوع آن متفاوت است. اکثر اختلالات حرکتی درمان ندارند، بنابراین هدف از درمان مدیریت علائم است. اما برخی از اختلالات حرکتی، مانند پارکینسونیسم ناشی از دارو، اغلب قابل درمان هستند.
نمونه هایی از درمان اختلالات حرکتی عبارتند از:
دارو: چندین دارو می توانند به علائم اختلالات حرکتی کمک کنند. به عنوان مثال، شل کننده های عضلانی می توانند به اسپاسم کمک کنند. داروهای دوپامینرژیک ممکن است به بیماری پارکینسون و سندرم پای بیقرار کمک کنند. داروهای ضد اضطراب ممکن است به دیستونی کمک کنند. همچنین داروهای خاصی برای شرایط خاص وجود دارد.
فیزیوتراپی: فیزیوتراپی به بهبود نحوه انجام حرکات فیزیکی بدن شما کمک می کند. فیزیوتراپیست ها به شما کمک می کنند تا علائمی مانند درد، سفتی و ناراحتی که حرکت را سخت می کند را مدیریت کنید.
کاردرمانی: کاردرمانی به بهبود توانایی در انجام وظایف روزانه کمک می کند. یک کاردرمانگر به شما کمک می کند یاد بگیرید که چگونه ایمن بایستید، بنشینید، حرکت کنید یا از ابزارهای مختلف برای شرکت در فعالیت های خود استفاده کنید.
وسایل کمک حرکتی: وسایل کمک حرکتی، مانند عصا، واکر و ویلچر، می توانند به شما کمک کنند تا ایمن تر حرکت کنید و استقلال خود را افزایش دهید.
گفتار درمانی: گفتار درمانی به بهبود مهارت های گفتار، زبان و توانایی بلع کمک می کند.
روان درمانی: روان درمانی (گفتار درمانی) اصطلاحی برای انواع تکنیک های درمانی است که هدف آن کمک به شناسایی و تغییر احساسات، افکار و رفتارهای ناسالم است. اختلالات حرکتی اغلب منجر به شرایط سلامت روان مانند افسردگی و اضطراب می شود. روان درمانی می تواند کمک کند.
تزریق بوتاکس: در صورت داشتن دیستونی یا اسپاستیسیتی میتواند به شل شدن عضلات شما کمک کند.
تحریک عمیق مغز: این یک عمل جراحی مغز برای افراد مبتلا به بیماری پارکینسون پیشرفته، دیستونی و سایر لرزش ها است. ممکن است حرکات غیر ارادی را کاهش دهد.
کارآزماییهای بالینی: کارآزماییهای بالینی نوعی تحقیق است که آزمایشها و درمانهای جدید را برای شرایط خاص مطالعه میکند. ممکن است یک کارآزمایی بالینی وجود داشته باشد که بتوانید در آن شرکت کنید.
چه زمانی باید به پزشک خود مراجعه کنم؟
هر زمان که تغییراتی در نحوه حرکت خود دارید یا مسائلی که روی روال و فعالیت های شما تأثیر می گذارد، باید به یک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید. هرچه ارائه دهنده شما سریعتر اختلال حرکتی را تشخیص دهد، زودتر می توانید درمان را شروع کنید.
نکته آخر
دریافت تشخیص اختلال حرکتی می تواند طاقت فرسا باشد. تیم مراقبت های بهداشتی شما به شما کمک می کند تا یک برنامه درمانی منحصر به فرد برای نیازهای شما پیدا کنید. مهم است که مطمئن شوید حمایت مورد نیاز خود را دریافت می کنید و مراقب سلامتی خود باشید. بدانید که تیم مراقبت های بهداشتی شما برای حمایت از شما وجود خواهد داشت.