دکتر یاسمین جنوبی: نوروپاتی دیابتی نوعی آسیب عصبی است که به تدریج و به دلیل افزایش طولانی مدت قند خون ایجاد می شود. مدیریت سطح قند خون می تواند پیشرفت این بیماری را کند کرده و از عوارض جلوگیری کند. این عارضه معمولاً به آهستگی و گاهی در طی چندین دهه پیشرفت می کند.

اگر دیابت دارید و متوجه بی حسی، سوزن سوزن شدن، درد یا ضعف در دست ها یا پاهای خود شدید، باید به پزشک مراجعه کنید، زیرا اینها علائم اولیه نوروپاتی محیطی هستند. این خطر معمولا زمانی است که نمی توانید درد را احساس کنید و زخمی روی پای شما ایجاد می شود. در موارد نوروپاتی محیطی شدید یا طولانی مدت، ممکن است در مقابل صدمات یا عفونت آسیب پذیر باشید. در موارد جدی، بهبود ضعیف زخم یا عفونت می تواند منجر به قطع عضو شود.

انواع مختلفی از نوروپاتی دیابتی وجود دارد که نواحی مختلف بدن را تحت تاثیر قرار می دهد و علائم مختلفی را ایجاد می کند. اگر دیابت دارید، مهم است که به طور مرتب سطح گلوکز خون خود را چک کنید و در صورت داشتن علائم نوروپاتی با پزشک تماس بگیرید.

علائم نوروپاتی دیابتی چیست؟

معمولاً علائم نوروپاتی به تدریج ظاهر می شود. در بسیاری از موارد، اولین نوع آسیب عصبی که رخ می دهد، اعصاب پا را درگیر می کند. این می تواند منجر به علائم گاهی اوقات دردناک «سوزن و سوزن» در پاها شود. علائم بسته به مناطق آسیب دیده متفاوت است. علائم و نشانه های رایج انواع مختلف نوروپاتی دیابتی عبارتند از:

• حساسیت به لمس
• از دست دادن حس لامسه
• مشکل در هماهنگی هنگام راه رفتن
• بی حسی یا درد در دست یا پا
• احساس سوزش در پاها به خصوص در شب
• ضعف یا تحلیل عضلانی
• نفخ یا پری
• حالت تهوع، سوء هاضمه یا استفراغ
• اسهال یا یبوست
• سرگیجه هنگام ایستادن
• تعریق بیش از حد یا کاهش یافته است
• مشکلات مثانه مانند تخلیه ناقص مثانه
• خشکی واژن
• اختلال در نعوظ
• افت قند خون ناگهانی
• مشکلات بینایی مانند دوبینی
• افزایش ضربان قلب

انواع نوروپاتی دیابتی

اصطلاح نوروپاتی برای توصیف چندین نوع آسیب عصبی استفاده می شود. در افراد مبتلا به دیابت، چهار نوع اصلی نوروپاتی وجود دارد.

۱٫ نوروپاتی محیطی

شایع ترین نوع نوروپاتی نوروپاتی محیطی است. نوروپاتی محیطی معمولاً پاها و پاها را درگیر می کند، اما می تواند بازوها یا دست ها را نیز درگیر کند. علائم متفاوت است و می تواند خفیف تا شدید باشد. آنها عبارتند از:

• بی حسی
• احساس سوزن سوزن شدن یا سوزش
• حساسیت شدید به لمس
• عدم حساسیت به دمای سرد و گرم
• درد شدید یا گرفتگی
• ضعف عضلانی
• از دست دادن تعادل یا هماهنگی
• برخی از افراد علائم را بیشتر در شب تجربه می کنند.

اگر نوروپاتی محیطی دارید، ممکن است آسیب یا زخمی روی پای خود احساس نکنید. افراد مبتلا به دیابت اغلب گردش خون ضعیفی دارند که بهبود زخم ها را دشوارتر می کند. این ترکیب خطر عفونت را افزایش می دهد. در موارد شدید، عفونت می تواند منجر به قطع عضو شود.

۲٫ نوروپاتی اتونومیک

دومین نوع شایع نوروپاتی در افراد مبتلا به دیابت، نوروپاتی اتونوم است. سیستم عصبی خودمختار سیستم های دیگری را در بدن راه اندازی می کند که شما هیچ کنترل آگاهانه ای روی آنها ندارید. بسیاری از اندام‌ها و ماهیچه‌ها توسط آن کنترل می‌شوند، از جمله:

• دستگاه گوارش
• غدد عرق
• اندام های جنسی و مثانه
• سیستم قلبی عروقی
• مشکلات گوارشی

آسیب عصبی به دستگاه گوارش ممکن است باعث:

• یبوست
• اسهال
• مشکل بلع
• گاستروپارزی، که باعث می شود معده به آرامی به داخل روده کوچک تخلیه شود

گاستروپارزی باعث تأخیر در هضم غذا می شود که می تواند در طول زمان بدتر شود و منجر به تهوع و استفراغ مکرر شود. معمولاً خیلی سریع احساس سیری می کنید و نمی توانید یک وعده غذایی را تمام کنید. هضم دیرهضم اغلب کنترل سطوح گلوکز خون را نیز با متناوب بالا و پایین خواندن دشوارتر می کند. همچنین، علائم هیپوگلیسمی، مانند تعریق و تپش قلب، می‌تواند در افراد مبتلا به نوروپاتی اتونوم شناسایی نشود. این می تواند به معنای عدم توجه به قند خون شما باشد که خطر اورژانس هیپوگلیسمی را افزایش می دهد.

مشکلات جنسی و مثانه

نوروپاتی اتونومیک همچنین ممکن است باعث مشکلات جنسی منبع مطمئن مانند اختلال نعوظ، خشکی واژن یا مشکل در رسیدن به ارگاسم شود. نوروپاتی در مثانه می تواند باعث بی اختیاری شود یا تخلیه کامل مثانه را دشوار کند.

مشکلات قلبی عروقی

آسیب به اعصابی که ضربان قلب و فشار خون شما را کنترل می‌کنند، می‌تواند آهسته‌تر پاسخ دهند. ممکن است هنگام ایستادن بعد از نشستن یا دراز کشیدن یا زمانی که به خودتان فشار می آورید، افت فشار خون را تجربه کنید و احساس سبکی سر یا سرگیجه کنید. نوروپاتی اتونومیک همچنین می تواند باعث ضربان قلب غیر طبیعی سریع شود.

عصب اتونومیک

نوروپاتی می تواند شناسایی برخی از علائم حمله قلبی را دشوار کند. وقتی قلب اکسیژن کافی دریافت نمی کند، ممکن است درد قفسه سینه احساس نکنید. اگر نوروپاتی اتونومیک دارید، باید سایر علائم حمله قلبی را بدانید:

• عرق کردن زیاد
• درد در بازو، پشت، گردن، فک یا معده
• تنگی نفس
• حالت تهوع
• سبکی سر

۳٫ نوروپاتی پروگزیمال

نوع نادر نوروپاتی، نوروپاتی پروگزیمال است که به نام آمیوتروفی دیابتی نیز شناخته می شود. این نوع نوروپاتی در بزرگسالان بالای ۵۰ سال مبتلا به دیابت نوع ۲ شایع تر است و بیشتر در مردان تشخیص داده می شود. اغلب باسن یا ران را درگیر می کند. ممکن است درد ناگهانی و گاهی شدید را تجربه کنید. ضعف عضلانی در پاها ممکن است ایستادن بدون کمک را دشوار کند. آمیوتروفی دیابتی معمولاً فقط یک طرف بدن را تحت تأثیر قرار می دهد.

پس از شروع علائم، معمولا بدتر می شوند و در نهایت به آرامی شروع به بهبود می کنند. اکثر افراد در عرض چند سال حتی بدون درمان بهبود می یابند.

۴٫ نوروپاتی کانونی

نوروپاتی کانونی یا مونو نوروپاتی زمانی رخ می دهد که به یک عصب خاص یا گروهی از اعصاب آسیب وارد شود و باعث ضعف در ناحیه آسیب دیده شود. این اغلب در دست، سر، بالاتنه یا پا رخ می دهد. به طور ناگهانی ظاهر می شود و معمولاً بسیار دردناک است. مانند نوروپاتی پروگزیمال، اکثر نوروپاتی های کانونی در عرض چند هفته یا چند ماه از بین می روند و هیچ آسیب ماندگاری بر جای نمی گذارند. شایع ترین نوع آن سندرم تونل کارپال است.

اگرچه اکثر افراد علائم سندرم تونل کارپال را احساس نمی کنند، حدود ۲۵٪ از افراد مبتلا به دیابت درجاتی از فشرده سازی عصب در مچ دست دارند.

علائم نوروپاتی کانونی عبارتند از:

• درد، بی حسی، سوزن سوزن شدن انگشتان
• ناتوانی در تمرکز
• دوبینی
• درد پشت چشم
• فلج بل
• درد در نواحی جدا شده مانند جلوی ران، کمر، ناحیه لگن، قفسه سینه، معده، داخل پا، خارج از ساق پا، یا ضعف در انگشت شست پا

چه چیزی باعث نوروپاتی دیابتی می شود؟

نوروپاتی دیابتی به دلیل بالا بودن سطح قند خون در طول مدت طولانی ایجاد می شود. عوامل دیگری می توانند منجر به آسیب عصبی شوند مانند:

• آسیب به رگ های خونی ناشی از سطح کلسترول بالا
• آسیب های مکانیکی مانند آسیب های ناشی از سندرم تونل کارپال
• عوامل سبک زندگی مانند سیگار کشیدن یا مصرف الکل
• سطوح پایین ویتامین B12 نیز می تواند منجر به نوروپاتی شود. متفورمین، یک داروی رایج که برای مدیریت دیابت استفاده می شود، می تواند سطح ویتامین B12 را کاهش دهد. برای شناسایی کمبود ویتامین ها می توانید از پزشک بخواهید که یک آزمایش خون ساده انجام دهد.

نوروپاتی دیابتی چگونه تشخیص داده می شود؟

پزشک با سؤال در مورد علائم و سابقه پزشکی تعیین می کند که آیا نوروپاتی دارید یا خیر. همچنین معاینه فیزیکی خواهید داشت. آنها سطح حساسیت به دما و لمس، ضربان قلب، فشار خون و تون عضلانی فرد را بررسی می کنند.

پزشک ممکن است یک آزمایش فیلامنت برای تست حساسیت در پاها انجام دهد. برای این کار، از یک الیاف نایلونی برای بررسی اندام ها برای از دست دادن حس استفاده می کنند. ممکن است از یک چنگال تنظیم برای آزمایش آستانه ارتعاش شما استفاده شود. پزشک همچنین ممکن است رفلکس مچ پا را آزمایش کند.

در برخی موارد، آنها ممکن است یک مطالعه هدایت عصبی را نیز انجام دهند، که می تواند آسیب عصبی را با اندازه گیری سرعت و قدرت سیگنال های عصبی ارزیابی کند.

نوروپاتی دیابتی چگونه درمان می شود؟

هیچ درمانی برای نوروپاتی دیابتی وجود ندارد، اما می توانید پیشرفت آن را کاهش دهید. نگه داشتن سطح قند خون در محدوده سالم بهترین راه برای کاهش احتمال ابتلا به نوروپاتی دیابتی یا کند کردن پیشرفت آن است. همچنین می تواند برخی علائم را تسکین دهد.

ترک سیگار، در صورت لزوم، و ورزش منظم نیز بخشی از یک برنامه درمانی جامع است. همیشه قبل از شروع یک برنامه تناسب اندام جدید با یک پزشک یا متخصص مراقبت های بهداشتی صحبت کنید. همچنین ممکن است از پزشک در مورد درمان های مکمل یا مکمل های نوروپاتی بپرسید.

مدیریت درد

ممکن است از داروها برای درمان درد ناشی از نوروپاتی دیابتی استفاده شود. با پزشک در مورد داروهای موجود و عوارض جانبی احتمالی آنها صحبت کنید. نشان داده شده است که چندین دارو به درمان علائم کمک می کنند.

همچنین ممکن است بخواهید درمان های جایگزین مانند طب سوزنی را در نظر بگیرید. برخی تحقیقات نشان داده اند که کپسایسین منبع معتبر مفید است. درمان های جایگزین ممکن است در صورت استفاده همراه با دارو، تسکین بیشتری ایجاد کنند.

مدیریت عوارض

بسته به نوع نوروپاتی پزشک می‌تواند داروها، روش‌های درمانی یا تغییراتی در شیوه زندگی پیشنهاد دهد که ممکن است به مقابله با علائم و جلوگیری از عوارض کمک کند. به عنوان مثال، اگر در نتیجه نوروپاتی خود در هضم غذا مشکل دارید، پزشک ممکن است پیشنهاد دهد که وعده های غذایی کوچکتر را بیشتر مصرف کنید و مقدار فیبر و چربی را در رژیم غذایی خود محدود کنید.

اگر خشکی واژین دارید، پزشک ممکن است یک روان کننده پیشنهاد کند. اگر اختلال نعوظ دارید، ممکن است داروهایی تجویز کنند که می تواند کمک کند. نوروپاتی محیطی در افراد مبتلا به دیابت بسیار شایع است و می تواند منجر به عوارض جدی پا شود که به نوبه خود منجر به قطع عضو می شود. اگر نوروپاتی محیطی دارید، مهم است که مراقبت ویژه از پاهای خود داشته باشید و در صورت آسیب دیدگی یا زخم سریعاً کمک بگیرید.

آیا می توان از نوروپاتی دیابتی پیشگیری کرد؟

اگر قند خون خود را با هوشیاری مدیریت کنید، اغلب می توان از نوروپاتی دیابتی جلوگیری کرد. برای انجام این کار، در موارد زیر سازگار باشید:

• نظارت بر سطح گلوکز خون
• مصرف داروها طبق دستور
• رژیم غذایی خود را مدیریت کنید
• فعال بودن