چه سرگیجه هایی خطرناک است؟
در پزشکی دو مبحث داریم که با هم اشتباه گرفته میشوند، یک سرگیجه ورتیگو (سرگیجه حقیقی) و دو، گیجی و اکثراً دومی را بیماران، سرگیجه مینامند و خیلی نگران کننده نیست. تفاوت این دو در اهمیت آنها است که کدام جدی گرفته شود و کدام جدی گرفته نشود.
سرگیجه یا گیجی، احساس عدم تعادل را برای بیمار دارد یا بیمار سبکی سر و یا سیاهی چشمها داشته باشد و اینها خیلی نگران کننده نیستند؛ ولی سرگیجه حقیقی، جای نگرانی دارد و باید بررسی شود.
سرگیجهها دو دسته هستند:
- سرگیجههای محیطی که منشاء آن مربوط به گوش است
- سرگیجههای مرکزی که منشاء آن مربوط به مغز است
سرگیجههای مرکزی در حیطه پزشکان متخصص مغز و اعصاب است. سرگیجههای محیطی خطر کمتری دارن. ولی سرگیجههای مرکزی میتوانند منشاء بزرگتری مانند سکتههای مغزی داشته باشند.
تفاوت سرگیجه مرکزی و سرگیجه محیطی
همان طور که اشاره شد سرگیجه محیطی بیشتر ناشی از اختلالات در گوش داخلی است اما سرگیجه مرکزی از مغز و دستگاه عصبی مرکزی نشات می گیرد. اگر شما به سرگیجه محیطی دچار باشید متوجه هستید. که حمله های آن معمولا مدت کوتاهی طول می کشد، این در حالی است. که سرگیجه مرکزی مدت بیشتری طول کشیده و می تواند به حدی شدید باشد که شما مستقلانه قادر به راه رفتن نباشید.
علائم سرگیجه محیطی
سرگیجه محیطی با تغییر ناگهانی وضعیت سر شروع شده و می تواند با تهوع و استفراغ همراه شده و معمولا با ثابت نگه داشتن بدن در چند ثانیه از بین می رود. این در حالی است. که سرگیجه مرکزی ربطی به حرکات ناگهانی سر ندارد. در سرگیجه محیطی، از آن جایی که از گوش داخلی منشا می گیرد. معمولا اختلالات شنوایی بروز پیدا می کند.
انواع مختلفی از سرگیجه محیطی وجود دارد. سرگیجه حالتی است که اغلب به عنوان احساس چرخش توصیف می شود. همچنین ممکن است مانند بیماری حرکتی احساس شود یا انگار به یک طرف خم شده اید. علائم دیگری که گاهی با سرگیجه همراه است عبارتند از:
- از دست دادن شنوایی در یک گوش
- در گوش شما صدای زنگ شنیده میشود
- مشکل در تمرکز و تطابق چشم ها
- از دست دادن تعادل
انواع سرگیجه محیطی
- سرگیجه موضعی حمله ای خوش خیم (BPPV)
- لابیرنتیت
- نورونیت دهلیزی
- بیماری منیر
بیماری منیر باعث سرگیجه ناگهانی می شود که می تواند تا 24 ساعت طول بکشد. سرگیجه اغلب آنقدر شدید است که باعث تهوع و استفراغ می شود. بیماری منیر همچنین باعث کاهش شنوایی، زنگ زدن در گوش و احساس پری گوش می شود.
درمان سرگیجه محیطی با استفاده از دارو ممکن است. از جمله:
- آنتی بیوتیک (برای درمان عفونت)
- آنتی هیستامین ها – به عنوان مثال، مکلیزین (Antivert)
- پروکلروپرازین – برای از بین بردن حالت تهوع
- بنزودیازپین ها – داروهای اضطراب که می توانند علائم فیزیکی سرگیجه را نیز تسکین دهند
افراد مبتلا به بیماری منیر اغلب دارویی به نام بتاهیستین (Betaserc, Serc) مصرف می کنند که می تواند به کاهش فشار ناشی از مایع در گوش داخلی و تسکین علائم بیماری کمک کند.
تاثیر گوش در سرگیجه
سرگیجه وضعیتی خوش خیم است یعنی بیماران معمولاً با یک تغییر وضعیت از حالت نشسته به ایستاده سرگیجه میگیرند و موقت است و رفع میشود. اینها همه به دلیل درگیری مجاری نیم دایرهای در گوش است که خیلی در علت ایجاد آن اتفاق نظر نیست و تئوریهای مختلفی وجود دارد؛ اما به راحتی درمان پذیر است ولی ممکن است باز برگردد. التهاب گوش داخلی هم باعث سرگیجه میشود و باید درمان شود تا سرگیجه از بین رود.
علائم سرگیجه مرکزی
در سرگیجه مرکزی بیمار دچار علائمی می شود که از ناتوانی کنترل مغزی ناشی می شود. از جمله:
- سردرد
- ضعف یا سختی در بلع
- دوبینی
- اختلال تکلم
- اختلال تعادل
- اختلال هوشیاری
- گزگز اطراف دهان
درمان سرگیجه مرکزی
درمان این نوع سرگیجه بسته به منشا آن و نوع بیماری ای که آن را ایجاد کرده است. متفاوت بوده و ممکن است در بعضی موارد مثل بیماری میگرن بتوان با کنترل کردن محرک های این بیماری جلوی آن را گرفت. برای بیماری هایی مثل ام اس یا تومور های مغزی که به راحتی کنترل پذیر نیستند. می توان با خوردن دارو های ضد تهوع یا کاهنده ی حس حرکت مقداری علائم را کاهش داد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
همرا با سرگیجه، تاری دید، دوبینی و یا اختلال تکلم همراه با سرگیجه داشته باشند، اینها علائم سرگیجههای مرکزی هستند و باید سریعاً به پزشک مراجعه شود اما سرگیجههای محیطی این علائم ها را ندارند. شدت علائم به منظور بد بودن نیست و شاید سرگیجهها خوش بین باشند و موقت از بین بروند.